Lịch sử của cây cà phê đã kiến tạo cho vùng đất Tây Nguyên những giá trị vật chất và tinh thần phong phú. Đối với Buôn Ma Thuột – nơi được xem là “thủ phủ cà phê”  giá trị ấy không chỉ sinh kế làm giàu cho nông dân mà nó còn dần thấm sâu vào đời sống văn hóa người bản xứ.

Người Êđê pha chế cà phê vào buổi sáng để các thành viên gia đình cùng thưởng thức (ảnh :Nguyên Hoa) 

Có dịp đặt chân đến thành phố Buôn Ma Thuột, bạn sẽ dễ dàng tìm được địa điểm để dừng chân thưởng thức cà phê Buôn Ma Thuột. Có lẽ, điều đầu tiên mà người bán, kẻ mua tìm đến là hương vị cà phê Buôn Ma Thuột. Hương vị ấy được chắt chịu từ vùng đất bazan màu mỡ, vì thế người pha chế cà phê luôn muốn dành cho khách hàng thưởng thức vị sánh đậm đặc trong ly/tách vừa phải, giữ lại vị đắng rất đặc trưng và hương thơm ngây ngất “đắm say” lòng người. Và nếu không quen thưởng thức sự nguyên chất, hương vị đậm đặc của cà phê Buôn Ma Thuột sẽ làm người uống có thể bị đánh thức bởi thứ cảm giác bồi hồi, trái tim loạn nhịp với từng ngụm cà phê nhỏ xíu.

Quán Phong Lữ Thảo thiết kế theo lối lãng mạn từng là điểm đến thu hút nhiều khách thập phương.

Nằm ở cửa ngõ giao thương với các tỉnh Tây Nguyên, văn hoá thưởng thức cà phê của người dân thành phố Buôn Ma Thuột cũng nhanh chóng du nhập những nét mới từ nhiều tỉnh, thành khác. Ở Buôn Mê Thuột, người dân coi cà phê như một phần tất yếu của cuộc sống.

Khác với những người dân thành phố, cư dân bản địa là người Êđê lại có cách pha chế, uống cà phê rất độc đáo theo đặc trưng của dân tộc mình. Văn hoá thưởng thức cà phê của họ cũng thầm lặng như giá trị bao đời vốn có. Nhiều gia đình ở buôn, làng vẫn thích tự tay pha cà phê cho các thành viên trong gia đình uống trước khi bắt đầu công việc của một ngày mới. Bí quyết riêng của họ là tỷ lệ pha trộn giữa 3 loại: cà phê vối (Robusta), cà phê chè (Arabica) và cà phê mít. Cuộc sống ngày càng phát triển nhiều người Êđê ở thủ phủ cà phê Việt Nam mạnh dạn “gùi buôn ra phố” nhưng luôn giữ bên mình cách pha chế và uống theo đặc trưng văn hóa của người bản địa bởi họ luôn suy nghĩ “với buôn làng mình là người Êđê tiêu biểu, với thành phố Buôn Ma Thuột là người công dân ưu tú, và với khách du lịch mình là công dân đại diện cho đất nước Việt Nam” vì thế việc mua bán “phải có tâm, phải thật lòng, thật lòng từ loại thức uống do chính bàn tay, tình cảm của mình, chị H’Len Niê Arul - chủ quán cà phê Arul ở buôn Akô Dhông, thành phố Buôn Ma Thuột luôn ghi nhớ khi chọn nghiệp kinh doanh với thức uống kỳ diệu này.

Khách du lịch thưởng thức cà phê tại Quán Arul – Buôn Akô Dhông thành phố Buôn Ma Thuột

Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thực khách, không gian thưởng thức cà phê cũng dần được những người yêu cà phê, đam mê trải nghiệm và bảo tồn văn hoá ấy thực hiện. Từ cái tâm muốn giữ gìn bản sắc văn hoá người Êđê, Chị H’Len Niê Arul đã lấy chính tài sản- mái nhà dài của người cha để lại để mở quán và dành dụm số tiền lời để mua cổ vật đồng bào Êđê nhằm tái hiện và trưng bày phục vụ khách tham quan khi đến nơi đây. Ông chủ Tập đoàn cà phê Trung Nguyên - Đặng Lê Nguyên Vũ dù có mang cà phê đi năm châu bốn biển vẫn không quên dành tình cảm tri ân mảnh đất này bằng nhiều sản phẩm sáng tạo, không gian bảo tồn văn hoá tại Làng cà phê Trung Nguyên và nhiều hơn thế. Thế mới biết, họ yêu quý hạt cà phê và đam mê gìn giữ vốn văn hoá đặc trưng của vùng đất Buôn Ma Thuột biết nhường nào.

Không gian thưởng thức cà phê vừa mang nét sang trọng vừa kết hợp hài hoà với bản sắc Tây Nguyên.

Và nếu du khách có cơ hội trải nghiệm trong không gian văn hoá cà phê này, cà phê sẽ vô tình trở thành thứ ngôn ngữ không lời truyền tải những rung động, bồi đắp vốn hiểu biết, thăng hoa cảm xúc của những người cùng thưởng thức. Anh Nguyễn Văn Hiếu- Du khách thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ : “Nhiều lần đến Buôn Ma Thuột, tôi ấn tượng với không gian thưởng thức cà phê gắn trong khung cảnh thiên nhiên xanh mát. Bây giờ toàn dân đã làm cà phê sạch, nên người uống rất an tâm, sản phẩm pha chế từ cà phê cũng đa dạng hơn trước”.

Ngày nay chạy theo thị hiếu của khách hàng các không gian cà phê nơi đây mở ra nhiều loại hình kinh doanh khác nhau để thích hợp với gu của người thưởng thức. Các quán cà phê sân vườn rộng rãi, thoáng mát có dịch vụ bán sản phẩm cà phê làm quà như Làng cà phê Trung Nguyên (đường Lê Thánh Tông), Vị Đắng, Không Gian Xưa (Mai Hắc Đế, Y Ngông), Quán Văn (Đinh Tiên Hoàng), Rainy (Lê Duẩn), Arul (Buôn Akô Dhông)… thường thu hút các “thượng đế” là khách du lịch, công chức trung lưu.  Đa số thực khách tìm đến nơi đây không chỉ để trải nghiệm uống cà phê mà còn có nhu cầu nghe nhạc, tìm hiểu và khám phá những giá trị văn hóa, tinh thần khác. Còn đối với giới trẻ, không gian thưởng thức cũng được biến tấu theo lối sành điệu, cứ đến Kinh Châu Coffee (Lý Thường Kiệt), Bus Coffee (Nguyễn Sơn), Azzan coffee (Nguyễn Đức Cảnh) .. sẽ thấy sự đa dạng của sản phẩm cũng như  phong cách uống cà phê của giới trẻ phố núi. Những gu cà phê mới dành cho các “thượng đế” ngày càng phát triển và lan rộng khắp nơi để bắt nhịp cùng cách sống nhanh của thời hội nhập. Qua bàn tay của người pha chế, chủ quán biến tấu theo tên gọi khác nhau. Nhưng hương vị cà phê Buôn Ma Thuột vẫn là hồn quê trường tồn theo năm tháng mà không vùng đất nào có được. 

Ý tưởng thiết kế mới lạ của Bus Coffee luôn thu hút nhiều giới trẻ tham gia (ảnh : Thái Thịnh)

Một ngày khi rời xa thành phố Buôn Ma Thuột, bạn có thể quên tên một con đường, tên một quán cà phê nào đó đã từng ghé qua nhưng hương vị cà phê Buôn Ma Thuột sẽ khiến bạn khắc sâu trong tâm trí bởi đó là say cái hương vị quen mà lạ, cũng có khi là cái đẹp của những quán cà phê mang đậm bản sắc Tây Nguyên nơi đây.

                                                                                                         Kim Bảo